Mô tả quy trình CN/TB:
Công ty cổ phần Giống cây trồng miền Nam (SSC) là đơn vị mạnh trong nghiên cứu chọn giống. Xét về nhu cầu, nếu tạo ra được một loại Bác ưu kháng được bạc lá thì sản xuất sẽ tiếp nhận. Công ty SSC đã nghiên cứu tạo ra Bác ưu 903KBL, đã chọn phương pháp hồi giao truyền thống để chuyển gen kháng bệnh bạc lá Xa 21 vào Bác ưu 903, thành công đến ngoài mong đợi. Kết quả Bác ưu 903KBL gần như giữ nguyên đặc tính di truyền của Bác ưu 903 đồng thời kháng bạc lá rất tốt. Bác ưu 903KBL đã chính thức được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) công nhận giống mới; các địa phương hồ hởi đón nhận khi ngoài sản xuất mỗi vụ đạt gần vài vạn ha và đang trên đà tăng nhanh diện tích.
Nói về bệnh bạc lá (Xanthomonas oryzae), một loại bệnh hại chính trên lúa mùa của miền Bắc nhiều chục năm qua. Bệnh nguy hiểm, dai dẳng bởi rất nhiều nòi vi khuẩn gây bệnh với độc tính khác nhau phân bố theo lãnh thổ và thời gian; loại vi khuẩn này lại có khả năng đột biến rất cao dễ dàng tiến hóa phá vỡ tính kháng của ký chủ. Theo các nhà khoa học, cho đến nay thế giới đã phát hiện 24 gen kháng bệnh bạc lá, ký hiệu từ Xa1 – Xa24, trong đó đáng chú ý là gen Xa21. Sở dĩ Xa21 được nghiên cứu nhiều vì có tính kháng rất mạnh với một phổ nòi Xanthomonas oryzae rất rộng. Gen Xa21 đã được con người chuyển từ lúa hoang Oryza longistaminata vào một số giống lúa phổ biến trong sản xuất, cho thấy kháng được rất nhiều nòi vi khuẩn gây bệnh.
Nhóm nghiên cứu của SSC đã chọn phương pháp hồi giao kết hợp thanh lọc bệnh nhân tạo để chuyển gen Xa21 vào dòng bố Quế 99, từ đó (kết hợp dòng bất dục BoA) tạo ra Bác ưu 903KBL, cách làm tuy chậm (phải hồi giao nhiều đời) nhưng rất hữu hiệu. Bác ưu 903KBL được đánh giá có đặc điểm nông học như thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, các yếu tố cấu thành năng suất tương tự Bác ưu 903 thường (Trung Quốc) nhưng tính kháng bạc lá hơn hẳn. Từ vụ mùa 2006, khảo nghiệm tại HTX Bình Mỹ - Bình Lục – Hà Nam, cho thấy các đặc điểm nông học của Bác ưu 903KBL không sai khác so với đối chứng Bác ưu 903 nhưng khi có áp lực của bệnh bạc lá thì Bác ưu 903KBL thể hiện rất rõ tính kháng bệnh (ít nhiễm – cấp 1), trong khi giống đối chứng nhiễm cấp 3-5 làm tỷ lệ lép khá cao 13-15%.
Vụ mùa 2007, 2008 khảo nghiệm và sản xuất thử ở nhiều nơi tại Nam Định, Hà Nam, Hải Dương, Hải Phòng đều cho thấy tính kháng bạc lá rất mạnh của Bác ưu 903KBL. Vụ mùa 2008, bệnh bạc lá hại nặng các trà lúa của huyện ven biển Kiến Thụy – Hải Phòng. Nhiều giống lúa lai bị bạc lá cấp 5-6, có ruộng chỉ cho năng suất 50kg/sào. Ngạc nhiên vụ sản xuất đó, Bác ưu 903KBL sản xuất thử tại đây bộ lá vẫn xanh tốt, tỷ lệ hạt chắc cao, năng suất trội hẳn so các giống nhiễm. Ở huyện Tiên Du – Bắc Ninh, vụ đó bệnh bạc lá cũng xuất hiện vào giai đoạn trỗ chín với cấp bệnh 5-7 trên các giống Bác ưu 903, Bác ưu 253, Hoa ưu 108, Nhị ưu 838, B-TE1 và giống lúa thường Xi23. Những ruộng có bộ lá xanh đẹp là Bác ưu 903 KBL. Còn ở huyện Ninh Giang – Hải Dương, Bác ưu 903 KBL cho năng suất 61-64 tạ/ha, cao hơn Xi23 khoảng 11 tạ/ha.
|