Nước là yếu tố cơ bản trong việc duy trì sự sống và mọi hoạt động của con người. Việc cân bằng nước trong khai thác và sử dụng luôn được đặt ra để giải quyết sự mất cân đối giữa cung – cầu.

Đối với Việt Nam, nước có vai trò chủ đạo trong những thành tựu đạt được về sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất  lúa gạo; nước là nguyên liệu thiết yếu để đảm bảo an ninh năng lượng trong điều kiện nhu cầu năng lượng không ngừng gia tăng; nước đóng góp vai trò quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ các ngành nghề như nuôi trồng thủy sản, công nghiệp, du lịch, dịch vụ, chăm sóc sức khỏe…; và đặc biệt  nước được đánh giá là thành phần chính của môi trường, là công cụ quan trọng hàng đầu để giải quyết những vấn đề nóng về môi trường.

Trong việc quản lý tổng hợp tài nguyên nước ở nước ta, vấn đề kinh tế nước là một khía cạnh rất quan trọng, nhưng mới chỉ được xem xét hạn hẹp trong phạm vi từng công trình hay dự án, chưa được nghiên cứu tổng thể trên quy mô vùng, liên vùng và toàn quốc với sự tích hợp đa ngành. Nắm bắt về tầm quan trọng của kinh tế nước trong giai đoạn hiện nay, tác giả Nguyễn Ngọc Anh (Viện quy hoạch Thủy lợi miền Nam) đã tiến hành nghiên cứu, đánh giá việc “ Khai thác – sử dụng tài nguyên nước và bài toán kinh tế nước ở Việt Nam”.

Thông qua khảo sát, nghiên cứu thực tế cho thấy, nhu cầu nước cho phát triển ngày càng cao trong khi nguồn nước ngày càng sụt giảm do biến đổi khí hậu và hoạt động của con người. Nước ta luôn phải đối mặt với thiên tai (lũ lụt, hạn hán…) trong những năm gần đây nên nguy cơ thiếu nước đang trở thành vấn đề sống còn đối với quốc gia. “An ninh nguồn nước” là cụm từ để cảnh báo sự nguy cấp nguồn nước cần phải được bảo vệ vì sự ổn định và phát triển của quốc gia, hiểu theo đúng nghĩa hơn thì nó chính là “An ninh dòng chảy cạn kiệt”  hay “An ninh cấp nước mùa khô”.

Đánh giá kinh tế nước ở Việt Nam, có 10 vấn đề cần được xem xét giải quyết, đó là: vận hành hệ thống hồ chứa; đánh giá kinh tế nước dựa trên các tiêu chuẩn về kỹ thuật, kinh tế - xã hội và môi trường; dự báo khí tượng thủy văn hạn dài; cân bằng nước dựa trên nguyên lý kinh tế nước; quản lý và sử dụng tiết kiệm nguồn nước; mối quan hệ giữa chất lượng nước và kinh tế nước; kinh tế nước với thiên tai và biến đổi khí hậu; bài toán kinh tế nước và mối quan hệ với thể chế và chính sách về nước; kinh tế nước và vấn đề bảo vệ môi trường; phân vùng và xây dựng bản đồ nước.

Để thực thi quản lý tổng hợp tài nguyên nước cũng như vận hành hiệu quả các hệ thống công trình thủy lợi – thủy điện, phân tích kinh tế nước là chìa khóa để đưa ra quyết định cho mọi hành động.

Nguồn: Tạp chí NN&PTNT, số 1/2016