“Cộng đồng start-up hoàn toàn có thể yên tâm khởi nghiệp vì đến thời điểm này các điều mới (trong đó có Điều 292) của Bộ luật Hình sự 2015 đã được tạm dừng thi hành”. Ông Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), phụ trách Đề án hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia, đã khẳng định như vậy khi trao đổi với Báo Sài Gòn Đầu tư về việc cộng đồng khởi nghiệp lo ngại về Điều 292 của Bộ luật Hình sự 2015.

- Thưa ông, nhiều bộ, ngành, tổ chức, hiệp hội đã thu thập ý kiến gửi Quốc hội, Bộ Tư pháp kiến nghị về việc sửa đổi Điều 292. Ở góc độ quản lý chuyên ngành, Bộ KH&CN đánh giá và tiếp nhận sự việc này như thế nào?

- Qua phương tiện thông tin đại chúng, các đơn vị liên quan đến khởi nghiệp, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều trao đổi, bàn luận về Điều 292 Bộ luật Hình sự 2015. Điều 292 có quy định về hoạt động thương mại điện tử nhưng chỉ cho phép một số ngành nghề được hoạt động, còn những hoạt động khác trong lĩnh vực đó coi như không hợp pháp. Vì thế, Điều 292, nếu được triển khai chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến trào lưu khởi nghiệp. Bởi giới khởi nghiệp đang mong muốn làm về dịch vụ công nghệ thông tin, thương mại điện tử, nếu không được pháp lý công nhận sẽ ảnh hưởng đến công việc đổi mới sáng tạo, đưa những ý tưởng mới để khởi nghiệp.

Thí dụ chia sẻ của anh Đỗ Nam, một trong những người khởi nghiệp thành công ở Hoa Kỳ và về Việt Nam khởi nghiệp cũng khá thành công và đã tạo ra một phong trào khởi nghiệp khá tốt, cho thấy những người trong cuộc đang cảm nhận Điều 292 nếu được thực hiện sẽ khiến vốn đầu tư cho khởi nghiệp bị đẩy lên cao.

- Cụ thể như thế nào, thưa ông?

- Hệ sinh thái khởi nghiệp ngoài những người mong muốn hình thành doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp còn có các nhà đầu tư, quỹ đầu tư trong và ngoài nước, tất cả đều bị ảnh hưởng. Theo đó, nếu Điều 292 được thực hiện, người khởi nghiệp sẽ không hoạt động, các quỹ đầu tư không vào, sẽ dẫn đến việc các start-up chuyển ra bên ngoài, đưa công ty của mình sang các nước như Singapo,… khởi nghiệp. Trong khi hệ sinh thái khởi nghiệp lại rất mong muốn người Việt Nam, nhất là các bạn trẻ khởi nghiệp, xây dựng DN cho mình và thu hút được vốn từ bên ngoài về. Bản thân Bộ KH&CN thấy rằng cần phải xem xét lại một cách nghiêm túc điều luật này để những người làm trong hệ sinh thái khởi nghiệp tham gia phong trào khởi nghiệp yên tâm làm việc.

- Tại Điều 292, giới khởi nghiệp rất ngại quy định tại Điểm e (các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật), vì họ luôn muốn tìm ra sản phẩm mới, công nghệ mới, nên khi bắt đầu chưa biết gọi tên là dịch vụ gì để xin phép?
- Có thể nói cách làm của các cơ quan quản lý là thận trọng. Cũng không thể nói hôm nay sửa là ngày mai có ngay nội dung sửa mới. Vì thế nên phải lắng nghe ý kiến, hấp thụ, chỉnh sửa và sẽ xin lại ý kiến của các đơn vị quản lý, những đối tượng thụ hưởng, các DN khởi nghiệp và các quỹ đầu tư.

Đúng là trong Điều 292 chỉ quy định một số cái rõ ràng, còn tất cả cái khác có khi lại bị cho là “hoạt động không hợp pháp, vi phạm pháp luật”. Bài toán này đặt ra cho cơ quan soạn thảo phải làm thế nào để mức độ cụ thể hóa đến đâu, hay quy định tính chất cho phổ quát để điều luật đi vào cuộc sống. Dưới luật còn có các nghị định, thông tư, vậy cái gì phải quy định rất cụ thể vào luật, cái gì đưa vào trong nghị định các cơ quan soạn thảo phải suy tính. Vì thế, Điều 292 chắc chắn sẽ được lắng nghe ý kiến của DN để tiếp thu.

- Giới bảo vệ cộng đồng kinh doanh cho rằng với việc hình sự hóa kinh doanh trái phép cho một số lĩnh vực, Điều 292 đang có một… bước lùi?

- Nói bước lùi cũng không nên, vì ở đây là vấn đề về bài toán quản lý. Trong lúc xây dựng có thể người ta (giai đoạn nhà làm luật đang làm) thấy vấn đề quản lý nổi lên, quan trọng hơn, nhiều vấn đề cảm thấy phải làm chặt chẽ. Nên mới đưa ra các quy định khá chặt chẽ. Theo tôi phải cân đối giữa việc phát triển và việc quản lý, phải có cách nhìn lại.

Quan điểm của Chính phủ, Nhà nước là tạo điều kiện cho mọi người được làm những gì pháp luật không cấm, tạo điều kiện, môi trường thông thoáng nhất để DN hoạt động, phát triển. Vừa rồi các văn bản của Đảng, Nhà nước, Chính phủ cũng rất quyết liệt, sửa rất nhiều nghị định để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN. Vì thế, với những quy định không phù hợp, những người làm luật phải điều chỉnh, sửa đổi tiếp thu ý kiến. Nên chắc chắn tới đây Điều 292 sẽ có những thay đổi, điều chỉnh.

- Đại diện nhiều đơn vị, hiệp hội cho rằng nên bỏ hẳn Điều 292 chứ không nên sửa, vì nó không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các start-up, không nên đặt và không thể nào đặt giấy phép trong lĩnh vực hành chính sang lĩnh vực hình sự được.

- Khi đã nhận ra sự bất cập trong văn bản điều luật của bộ luật như thế, việc bỏ một điều hay sửa một điều, tôi tin người ta sẽ tiếp thu tất cả các ý kiến của các đối tượng đấy để quyết định. Còn giờ mình bảo bỏ Điều 292 thì rất võ đoán. Người ta thấy cần sẽ bỏ, nếu không sẽ sửa nó hoặc phối hợp tất cả điều thành một điều quy định mang tính chất khoa học. Vì thế cũng không nói bây giờ phải bỏ Điều 292. Các nhà làm luật mới đang ngồi lại để nghe ý kiến. Cách tiếp cận như thế khoa học hơn. Tôi được biết Bộ Tư pháp sẽ tổ chức một cuộc họp về Điều 292, trong đó có mời Bộ KH&CN, các đơn vị có liên quan như Bộ Thông tin và Truyền thông, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam, các công ty phần mềm trong nước… để lấy ý kiến, tập hợp và đưa ra cách xử lý cho nội dung Điều 292, nhằm giúp phong trào khởi nghiệp, hệ sinh thái khởi nghiệp thuận lợi và phát triển, để các nhà khởi nghiệp Việt Nam không phải lo lắng, suy tư và yên tâm với công việc khởi nghiệp của mình.

- Xin cảm ơn ông.

Nguồn: Báo Sài Gòn đầu tư, ngày 18/8/2016.